SVEDOK VREMENA, VESNIK DAVNINE: Arheološki lokalitet PLOČNIK Piše: Milana Šašić
Neolitsko arheološko nalazište Pločnik, sa svojim spomeničkim sadržajem, istorijskom važnošću i umetničkom vrednošću, i nakon poslednjih značajnih istraživanja ipak nailazi na određene probleme koji otežavaju upoznavanje lokaliteta sa širom javnošću. Saradnja većeg broja adekvatno obrazovanih učesnika iz različitih oblasti delovanja, doprinela bi lakšoj i uspešnijoj održivosti razvoja ovog važnog kulturnog nasleđa.
Figurina nađena na arheološkom nalazištu Pločnik
Neolitsko nalazište Pločnik otkriveno je 1927. godine; prva istraživanja je obavio Miodrag Grbić, a neposredno posle iskopavanja izašla je i knjiga o radovima. Otad pa do današnjih dana, Pločnik zauzima značajno mesto na arheološkoj mapi Evrope. Poslednje istraživanje koje je pokazalo da je Pločnik kolevka metalurgije bakra, obavili su Dušan Šljivar i Julka Kuzmanović Cvetković.
Pločnik, arheološki lokalitet vinčanske kulture u istoimenom selu, kraj obale reke Toplice, nedaleko od Prokuplja
Povezanost turizma i materijalnog, u ovom slučaju arheološkog, nasleđa je osnovni ključ mehanizma kulturnog turizma koji nesmetano funkcioniše u kulturno osvešćenim zemljama. Elementi koje poseduje ovo nalazište, kao što su njegov sadržaj, profitni i edukativni potencijal i umetničke vrednosti, u potpunosti su jednaki mnogo posećenijim nalazištima drugih, razvijenijih država. Po ugledu na dobre modele organizacije poslovanja znamenitih lokaliteta, postoji i ideja o simuliranju života neolita u Pločniku. Ta ideja podrazumeva postavljanje na površinu zemlje svega pronađenog u njoj. Na osnovu rezultata iskopavanja i istraživanja, već je obnovljeno pet neolitskih kuća, a u planu je da se tim kućama u potpunosti vrati duh vremena u kom su nastale. Pored obnove enterijera kuća, ideja je da u oživljavanje ovog davnog perioda budu uključeni i meštani iz sela i okoline, koji bi određeni broj časova dnevno boravili na lokalitetu i imitirali život tadašnjeg stanovništva – bavili se izradom neolitskih proizvoda na autentičan način na koji se pretpostavlja da se činilo tada. Učestvovanje u kreiranju programa i animiranje stanovnika za učešće u radu doprinosi opštem, dvosmernom poboljšanju – budućeg razvoja šire lokalne zajednice i očuvanja samog nalazišta. Krajnji cilj projekta je da se na lokalitetu izgradi zgrada muzeja sa celokupnim muzejskim sadržajem i na taj način omogući dalje trajanje ovog bogatog nasleđa. Postojanje ovako razvijenog arheološkog nalazišta utiče na kreiranje identiteta čitave oblasti, a onda i smeštanje u kolektivnu svest.
Pločnik, obnovljena kuća iz neolitskog perioda
Prema evidenciji Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture na teritoriji Republike Srbije nalazi se preko sto arheoloških lokaliteta. Preko dvadeset su nalazišta od izuzetnog istorijskog značaja, a u okviru ponude Turističke organizacije Srbije nalazi se tek pola od evidentiranih. Osnovni problem, iz kog proističu i svi dalji problemi, leži u dostupnosti, odnosno njenom nedostatku. Nakon obavljenog sistematskog iskopavanja i istraživanja, gotovo uvek se postavlja pitanje kako dalje brinuti i zaštititi arheološka nalazišta. Istraživači svoje naučne radove predstavljaju samo stručnoj javnosti, bez daljeg interesa, a nalazišta ostaju zapuštena i zaboravljena. Oni koji imaju volju i energiju, nemaju sredstva i nailaze na niz poteškoća da ih obezbede (od dobijanja različitih dozvola, do loših uslova rada na terenu). Bez inicijative stručnih lica da svoje istraživanje prezentuju i nestručnoj javnosti putem sredstava javnog informisanja, kao i nepostojanje daljeg plana o razvijanju nalazišta kao turističkih lokaliteta i kao mesta za edukaciju sledećih generacija, sami brišemo tragove istorije koji su nam ostavljeni tako blizu. Neke od najznačajnijih praistorijskih kultura razvijale su se na teritoriji naše zemlje i naša je obaveza da to znamo, da to cenimo i da sačuvamo njihove tragove. Ideja koja potiče od stručnih lica i podrška planu oživljavanja neolitskog Pločnika od strane institucija kulture i same države, dobar je početak rešenja problema. U korak sa vremenom, obezbeđivanje brze dostupnosti informacija i saznanja o osnovnim činjenicama kako o Pločniku, tako o svakom kulturnom dobru, i isticanje interesantnih specifičnosti, najvažniji su faktori u realizaciji ovakve vrste ideja. Najvažnija je dobra kontinuirana kominukacija sa publikom i kreiranje različitih programa edukativnog i zabavnog karaktera u saradnji sa posetiocima. Takođe, važan je i kvalitetan odnos sa svakim ko je zainteresovan, na bilo koji način, da se upozna sa svedočanstvima starih kultura, koncipriran tako da posetioci budu ujedno i učesnici, u cilju izbegavanja pasivnog pristupa. Brzina i lakoća savremenog dolaženja do informacija o ponudi i sadržaju kao i omogućavanje fizičke dostupnosti lokaliteta rezultovalo bi većom zainteresovanošću, posećenošću i većim kulturnim i istorijskim osvešćivanjem.
„Nije težak taj predmet koji treba da se ostavi u nasleđe, krhka je ta istorija koju treba da sačuvamo.“ (Dragan Bulatović)
…
Usled nedovoljne podrške institucija kulture zbog politike koju sprovode, na rešenje ovog tipa problema može da utiče svako od nas. Kada se razvije generacijsko negovanje i održavanje toposa od istorijske i kulturne važnosti, vremenom ono postaje deo sistema obrazovanja i razvijanja svesti o važnosti kulturnog nasleđa. Na taj način obezbeđujemo naše nasleđe, sopstvenim doprinosom osiguravamo naše trajanje u nekom budućem vremenu, a vremenu osiguravamo nezaboravljanje.
Related Posts via Categories
